De Joden noemden alle niet-Joden heidenen. De Grieken noemden alle niet-Grieken barbaren. Wij noemen alle niet-Nederlanders die in ons land wonen buitenlanders. Dit laatste woord geeft goed weer wat er met deze benamingen steeds wordt aangegeven. Het zijn de mensen die er “buiten” staan.
Paulus noemt zichzelf een apostel voor de heidenen (Gal. 2:9). Dit klinkt ons zo vertrouwd in de oren, dat we niet meer beseffen hoe revolutionair deze rol is. Apostel voor degenen die er niet bij horen, de niet-geprivilegieerden, de onwetenden, de vreemde mensen die anders zijn en doen. In Efeziërs 2:11-12 herinnert hij zijn lezers eraan dat ze eerst tot deze groep behoorden: “Bedenk dat u door uw afkomst heidenen bent… niet verbonden was met Christus, geen deel had aan het burgerschap van Israël en niet betrokken was bij de verbondssluitingen en de beloften die daarbij horen. U leefde in een wereld zonder hoop en zonder God”. De gecursiveerde woorden geven aan dat de definitie van een heiden aangeeft wat iemand niet heeft of niet is.
Het CBS kopte twee weken geleden deze titel naar aanleiding van haar onderzoek: Meer dan de helft Nederlanders niet religieus (https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2018/43/meer-dan-de-helft-nederlanders-niet-religieus?_sp=c5dfbc77-ac67-4c14-8dc9-84ce2569bdcc.1541005865480). Wat bedoeld werd was dat 51% van de ondervraagden aangeeft niet tot een kerkelijke of levensbeschouwelijke gezindte te behoren. In eerdere onderzoeken was dit percentage nog onder 50%. Dus de heidenen zijn nu officieel in de meerderheid. Op zich niet echt nieuwe informatie, maar het bericht van het CBS kreeg even volop aandacht in de media. En iedereen kon eruit halen wat hij of zij wilde horen, of bekritiseren voor wat niet onderzocht was.
Hoe het ook zij, de werkelijkheid is veel alarmerender dan het onderzoek laat zien. Ook al geeft 49% aan bij een religieuze gezindte te horen, slechts 16% van de Nederlandse bevolking zegt regelmatig naar een religieuze samenkomst te gaan (minimaal 1 keer per maand). En hierbij moeten we ons beseffen dat dit alle godsdiensten in Nederland betreft.
De evangelische kerken werden in het onderzoek niet afzonderlijk genoemd en zijn waarschijnlijk in de vergaarbak “anders” terecht gekomen samen met andere godsdiensten. Dit maakt het moeilijk om het onderzoek verder op onze kerk of soortgelijke kerkgenootschappen of gemeentes toe te passen, maar het onderstreept hoe marginaal wij zijn in Nederland.
De berichten over het CBS onderzoek deden me denken aan Paulus, de apostel voor de heidenen. Toen hij aan zijn zendingsreizen begon was het aantal navolgers van Jezus ver beneden de 0,01 procent van de bevolking. Het was zijn door God gegeven opdracht om het goede nieuws van Jezus Christus aan die 99+% van de bevolking te brengen. En hij was zich ervan bewust dat hij het evangelie anders moest brengen aan die groep buitenstaanders dan aan zijn eigen Joodse volksgenoten. Een vergelijk tussen zijn preek voor Joden in de synagoge in Pisidië (Handelingen 13:14-41) en zijn toespraak voor Grieken op de Areopagus in Athene (Handelingen 17:22-31) laat twee verschillende strategieën zien voor totaal verschillende doelgroepen.
Dit deed mij verder denken aan onze strategieën als kerk in Nederland. We hebben een goede strategie in het aanspreken van Christenen. Als kerkgenootschap kennen we een bescheiden groei in een periode van leegloop van kerken, en de meeste mensen in onze gemeentes zijn ooit uit andere kerken gekomen, of als kind in onze gemeentes opgegroeid. Nu valt er heel veel aan deze strategie te verbeteren, maar laten we eerst eens kijken naar de andere strategie van het aanspreken van de niet-Christenen, de heidenen. Zijn we hier net zo mee bezig als Paulus? Zien we het als onze roeping om net als Paulus kerk voor de heidenen te zijn, de mensen die zonder God leven, niet verbonden zijn met Christus en er heel weinig tot niets van weten? Dit sluit de andere strategie niet uit zoals we ook bij Paulus zien, maar het is een kwestie van prioriteit, van focus.
Als we in het wonder van de verdubbeling geloven en geloven dat we impact kunnen hebben in onze omgeving, dan zullen we Paulus moeten volgen en kerk voor de heidenen zijn. Een kerk voor de mensen die “buiten” zijn, gewoon omdat de meeste mensen buiten de kerk zijn.
antonie holleman 