In de afgelopen week heeft de Nashville verklaring de gemoederen in Nederland flink bezig gehouden. De reacties laten zien hoe dit onderwerp een gevoelige snaar raakt in de samenleving en in de kerken. In deze reactie wil ik beginnen met in te gaan op de verklaring zelf, vervolgens de verklaring en de achterliggende gedachtes vergelijken met de visie van de Kerk van de Nazarener, en ten derde een verdere inhoudelijke reactie geven op grond van de artikelen over menselijke seksualiteit, die tot nu toe in KvdN Beweegt zijn gepubliceerd.
De Nashville verklaring
De Nashville verklaring is niet nieuw, maar een document dat in 2017 is opgesteld in Amerika door The Council on Biblical Manhood and Womanhood (https://cbmw.org). Dit is een organisatie die in 1987 is opgericht uit zorg om ontwikkelingen die de onderscheidende en aanvullende rollen van man en vrouw ondermijnen. In de overtuiging van de oprichters leert de Bijbel dat man en vrouw voor God gelijkwaardig zijn, en tot verschillende rollen geroepen zijn. Zij zien door de opkomst van het feminisme deze traditionele rollen van man en vrouw bedreigd en daarmee ook het Christelijke huwelijk, en vinden dat velen de Bijbelse boodschap aangaande de rollen van man en vrouw verdraaien. De reden voor het oprichten van de organisatie en de visie die zij uitdraagt is verwoord in het Danvers document.
In 2017 is een tweede document opgesteld, de intussen ook in Nederland bekende Nashville Verklaring. Hierin wordt dezelfde zorg gedeeld als in het Danvers document, maar nu verder uitgewerkt betreffende gender. Gender is een paraplubegrip dat gaat over hoe mensen hun sekse ervaren (genderidentiteit) in relatie tot hun biologische geslacht. Na een voorwoord over de uitdaging waar de kerk voor staat in een post-christelijke samenleving volgen 14 korte artikelen met steeds een bevestiging en een ontkenning. Uit de eerste vijf artikelen wordt duidelijk dat de zorg uitgaat naar het Christelijke huwelijk en de rollen van man en vrouw. Deze rollen worden ondermijnd door de visie dat een mens vrij is zijn eigen gender identiteit te bepalen (artikel 7) en de ruimte die wordt gegeven om deze identiteit uit te leven (artikel 10). Mensen wiens gender niet duidelijk is of homoseksuelen zijn waardig en kunnen door Gods genade een rijk en vruchtbaar leven leiden in seksuele reinheid (artikelen 6, 8, 9). Er wordt afgesloten door te stellen dat de waarheid altijd in liefde gesproken moet worden (artikel 11) en dat Gods genade, vergeving en kracht homo’s en transgenders in staat stellen een leven tot eer van God te leiden (artikelen 12, 13, 14).
Aan het einde van de artikelen hebben de Nederlandse vertalers nog een naschrift toegevoegd, waarin beleden wordt dat de kerk en haar mensen niet altijd gehandeld hebben naar Gods voorschriften.
Als ik alleen let op de inhoud van dit document dan verbaast mij de ophef in de media. Er wordt niet iets gezegd dat nieuw is. Het is een mening die onder een bepaalde groep Christenen leeft en vaak kort wordt samengevat met “je mag het wel zijn maar niet doen”. Zoals op de website van de Nederlandse organisatie (https://nashvilleverklaring.nl) gezegd wordt is de verklaring niet bedoeld maar wel ontvangen als een anti-homoverklaring. Vanwaar de ophef? Persoonlijk denk ik dat veel te maken heeft met de vorm van de verklaring, die belerend overkomt en geen ruimte biedt voor een andere mening. Het komt over als “zo is het en wij weten het”. Het is een bevestiging van het opgeheven vingertje waar de kerk bij velen in de samenleving om bekend staat. De reacties vanuit de verschillende kerken, Christelijke politieke partijen en organisaties laten zien hoe verschillend erop gereageerd is om verschillende redenen.
Belangrijk te beseffen is dat dit document niet los staat maar vanuit een groep is voortgekomen die een specifieke positie inneemt in de Amerikaanse evangelicale cultuur. Dit verklaart ook de polariserende toon van het document en de gekozen vorm van uitspraken over wat men wil bevestigen en wil tegenspreken. Het document is in mijn ogen kenmerkend voor het sterk gepolariseerde klimaat in de evangelische beweging in Amerika. De vraag is of de initiatiefnemers wijs gehandeld hebben om dit document te vertalen en in Nederland te introduceren. Dat er een naschrift aan toegevoegd is geeft aan dat ook zij zich bewust waren van de contextuele verschillen tussen Nederland en Amerika.
De Kerk van de Nazarener en de Nashville verklaring
Bij navraag deze week of onze kerk in Amerika zich heeft uitgesproken over de Nashville verklaring bleek dat dit document binnen onze kerk geen aandacht heeft gekregen. Ik denk dat hier twee redenen voor zijn aan te geven. Ten eerste heeft onze kerk in 2017 zelf een statement aangenomen over menselijke seksualiteit en ten tweede zijn er een aantal fundamentele verschillen tussen onze kerk en de Council on Biblical Manhood and Womanhood (CBMW). Om met dit tweede punt te beginnen deelt onze kerk niet de visie op de rol van man en vrouw van de CBMW. In tegenstelling tot de CBMW ondersteunt onze kerk “het recht van vrouwen om hun door God gegeven geestelijke gaven te gebruiken binnen de kerk en bevestigt onze kerk het historische recht van vrouwen om gekozen en aangesteld te worden als leiders binnen de Kerk van de Nazarener, inbegrepen de ambten van oudste en diaken” (Handboek paragraaf 501). Dus onze kerk staat niet achter de missie van de CBMW om de aanvullende verschillen tussen man en vrouw te benadrukken.
Verder is duidelijk dat de CBMW anders met de Bijbel omgaat dan de Kerk van de Nazarener. Dit is herkenbaar in de verschillen in de belijdenis aangaande de Bijbel. De CBMW belijdt dat de Bijbel “door God geïnspireerd is en onfeilbaar is in de oorspronkelijke geschriften, en dat zij alleen het hoogste en uiteindelijke gezag hebben in geloof en leven.” In geloofsartikel 4 belijdt onze kerk dat het Oude en Nieuwe Testament “door goddelijke inspiratie gegeven zijn en onfeilbaar Gods wil openbaren, betreffende ons, in alles wat noodzakelijk is voor onze verlossing, zodat alles wat niet daarin besloten ligt, niet als geloofsartikel voorgeschreven kan worden.” De restrictie die onze belijdenis aangeeft (“onfeilbaar … in alles wat noodzakelijk is voor onze verlossing”) ontbreekt in de belijdenis van de CBMW, waardoor er in de Bijbelse interpretatie in onze kerk meer ruimte is als het om zaken gaat die niet voor de verlossing noodzakelijk zijn.
Hoe deze twee verschillen zich verder uitwerken wordt duidelijk als de Nashville verklaring vergeleken wordt met artikel 31 uit ons Handboek, dat eveneens in 2017 is opgesteld en aangenomen op de Algemene Vergadering van onze kerk. Ik heb hierover geschreven in deel 9 van de artikelenserie in KvdN Beweegt. Ik wil slechts enkele opvallende verschillen signaleren tussen beide documenten, die in mijn ogen artikel 31 uit ons Handboek een geschikter document maken. Artikel 31 is meer verhalend en minder “stellerig”. Er wordt meer geredeneerd vanuit de gemeenschap en het is daardoor minder individualistisch georiënteerd. De gebrokenheid van de schepping wordt benadrukt en uitgewerkt naar een breder geheel van tekortkomingen, en Gods barmhartigheid is sterker verwoord. De pastorale toon is veel duidelijker aanwezig dan in de Nashville verklaring.
Het zal duidelijk zijn dat de Nashville verklaring in 2017 in Amerika geen aandacht heeft gekregen van de Kerk van de Nazarener omdat wij toen met onze eigen formulering kwamen die toch anders aanvoelt. Verder zijn er ook te veel verschillen tussen onze kerk en de CBMW op dit gebied voor een gezamenlijk optrekken, ook al worden veelal dezelfde zorgen gedeeld .
Inhoudelijke reactie
Tot slot wil ik op grond van de gepubliceerde artikelen in KvdN Beweegt een verdere inhoudelijke reactie geven op de Nashville verklaring. Omwille van de bondigheid zal ik dit puntsgewijs doen, en verder verwijzen naar de artikelen in KvdN Beweegt.
- De achtergrond waartegen de Nashville verklaring gelezen moet worden is het denken over genderidentiteit zoals beschreven in deel 8 van de artikelenserie. Het gaat in het document uiteindelijk om gender of sekse, en niet om homoseksualiteit. Het neemt duidelijk stelling tegen een extreme positie in het genderdebat die stelt dat de mens los van het biologische gender vrij is om zijn of haar genderrol te bepalen. Wat ontbreekt is de erkenning van de complexiteit van het gendervraagstuk en het besef dat er ook andere meer genuanceerde posities zijn.
- Het document zegt weliswaar Bijbelgetrouw te zijn, maar omdat het uit stellingen bestaat die niet expliciet vanuit de Bijbel onderbouwd zijn is het moeilijk te traceren hoe men vanuit het lezen van de Bijbel tot de uitspraken komt. Omdat de 14 artikelen scherp zijn geformuleerd zonder dat een Bijbelse afweging is aangegeven, en zonder erkenning van discussie omtrent de Bijbelse interpretatie wekt het document een stellige en absolute indruk die belerend, zo niet arrogant overkomt. De posities die afwijken van de mening uitgedragen door het document worden hierdoor impliciet afgedaan als niet Bijbels, waardoor er geen ruimte is voor werkelijk gesprek over wat de Bijbel zegt. En waar deze ruimte er niet is er ook geen mogelijkheid om de eigen mening bij te stellen en in te wisselen voor een betere. In een situatie waar juist dialoog noodzakelijk is met de Bijbel open in het midden wordt direct de aanval ingezet zonder de uitnodiging tot gesprek. In de serie artikelen voor KvdN Beweegt is heel bewust voor een andere aanpak gekozen.
- In deel 6 van de artikelenserie werd op de vraag ingegaan of wat er in de Bijbel gezegd wordt over homoseksualiteit direct één op één toepasbaar is op onze situatie, of dat in het Bijbelse getuigenis de homoseksuele oriëntatie zoals wij die vandaag zien niet benoemd wordt. Dit werd beschreven als de T-splitsing waar een keuze gemaakt moet worden om verder te komen. De keuze die in het Nashville document gemaakt wordt is een andere dan die in de artikelenserie. Waar wij zeggen dat de Bijbelteksten niet direct toepasbaar zijn en wij dus verder moeten zoeken doet het Nashville document dat niet. In mijn ogen wordt hierdoor de complexiteit van zowel het thema als ook de worsteling in het interpreteren van de Bijbel en toepassen op de situaties van vandaag onvoldoende erkend. De vorm van het Nashville document is ongeschikt om een dergelijk gevoelig en complex thema bespreekbaar te maken.
- Bij het schrijven van de artikelen in KvdN Beweegt is gekozen voor een pastorale en missionaire aanpak. Hoe kan de kerk geholpen worden een getuige van het evangelie te zijn in een post-Christelijke en seculiere samenleving en hoe kan de kerk als gemeenschap er zijn voor de homoseksuelen, voor de transgenders en voor hen die worstelen met hun genderidentiteit? Deze pastorale en missionaire benadering mis ik in het Nashville document. De afgelopen week heeft duidelijk gemaakt dat het Nashville document niet de weg is die wij als Kerk van de Nazarener willen gaan, ook al delen we de zorg waaruit het document geschreven is, en zijn er inhoudelijk voldoende raakvlakken met dat wat onze kerk zegt in paragraaf 31 van ons Handboek. De Nashville verklaring is als kwetsend ervaren en als niet getuigend van Christelijke liefde, en heeft polariserend gewerkt binnen de kerken. Ook al was dit niet de intentie van de initiatiefnemers, de gevolgen laten zien dat zij voor de verkeerde vorm gekozen hebben. Als Kerk van de Nazarener zoeken wij een andere weg.
- De commotie binnen de kerken en onder Christenen bevestigt mij in de zoektocht naar een manier van kerk-zijn die dat verschil van mening en polarisatie kan overbruggen op grond van geloof in Jezus Christus. Het model van Romeinen 14 en 15 dat wij in delen 10 en 11 van de artikelenserie geïntroduceerd hebben en in de resterende artikelen verder willen uitwerken is mijns inziens de juiste weg voor de kerk. Hiertoe is het noodzakelijk dat men erkent dat Bijbelgetrouwe Christenen binnen dezelfde kerkgenootschappen over ethische dilemma’s van mening kunnen en mogen verschillen. Die ruimte ervaar ik niet in het Nashville document. Dit betekent niet dat de kerk geen standpunt kan of moet innemen en alles open moet laten. De Kerk van de Nazarener heeft dit vanuit haar verstaan van het Bijbelse getuigenis duidelijk wel gedaan. De belangrijke vraag is echter hoe wij met die overtuiging omgaan naar mensen die daar anders over denken en toch deel van onze kerk zijn.
Oproep
Het was een bewogen week. Ik was geschokt over het initiatief om met de Nashville verklaring aandacht te vragen voor een thema waarover gesproken moet worden. Ik deel de zorg en de liefde voor God van de initiatiefnemers, maar dit is niet de juiste vorm en toon. Maar ik ben even geschokt over bepaalde reacties in de seculiere media, maar ook van Christenen. Laten we de woorden van Paulus ernstig tot ons nemen als hij in Romeinen 14:13 ons oproept om elkaar niet langer te veroordelen en onze broeder en zuster geen aanstoot te geven of hun te ergeren.
Laat iedere Christen, ongeacht de overtuiging en aan welke kant hij of zij staat, zichzelf onderzoeken of hij of zij steeds uit liefde en op een liefdevolle wijze gehandeld en gesproken heeft tot eer van God, met respect voor de ander en tot opbouw van de gemeente van Jezus Christus. Laten we bidden om wijsheid en inzicht om in deze situatie de weg van Christus te gaan.
Ds. Antonie Holleman
antonie holleman 
Beste Antonie,
dank je wel voor je comments, ik zie het terugkomen op onze wordpress website, en stuur vandaag een link naar volgers op facebook met de nieuwste opmerkingen.
LikeLike